Đề xuất trên được ông Lê Văn Bình, Phó cục trưởng Cục Quản lý đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nêu tại tọa đàm về nhà ở xã hội do báo Tiền Phong tổ chức sáng 30/5.

Ông Bình cho biết nhiều địa phương vẫn gặp khó trong việc bố trí quỹ đất xây nhà ở xã hội. Bởi vị trí làm dự án phải đáp ứng tiêu chí thuận lợi về giao thông, đầy đủ điều kiện hạ tầng kỹ thuật - xã hội tiện ích để thu hút người lao động cũng như doanh nghiệp đầu tư. Thực tế nhiều đô thị lớn hiện rất khan hiếm quỹ đất ở trung tâm để phát triển loại hình này.

Theo ông Bình, việc quy hoạch quỹ đất làm nhà xã hội cần tránh tình trạng "nơi cần không có, nơi có không cần". Bên cạnh những dự án thu hút hàng nghìn hồ sơ đăng ký vì vị trí trung tâm, cũng có dự án mở bán nhiều năm vẫn ế bởi nằm ở khu vực khó tiếp cận.

Phó cục trưởng Cục Quản lý đất đai đề xuất giải pháp chuyển đổi các trụ sở dôi dư sau sáp nhập hành chính thành nhà xã hội. Ông nói, quỹ đất xây các trụ sở hành chính vốn có ưu điểm ở trung tâm, người dân dễ dàng tiếp cận. Giải pháp này vừa gia tăng quỹ đất làm nhà ở cho người thu nhập thấp vừa chống lãng phí tài sản công trong bối cảnh phát triển nhà xã hội đang được quan tâm hàng đầu.

Sau khi bỏ đơn vị hành chính cấp huyện, cả nước dự kiến có gần 700 trụ sở dôi dư trên cả nước. Những công trình này được đặt ở các khu đất đẹp, vị trí đắc địa, trở thành nguồn lực khổng lồ chờ được giải phóng.

Về phía chủ đầu tư, bà Nguyễn Hoa Hồng Nhung, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng NHS, cho biết đơn vị cũng gặp khó khăn trong tiếp cận đất đai. Nnhiều địa phương chưa bố trí đủ quỹ đất làm nhà xã hội hoặc có bố trí nhưng xa trung tâm, thiếu tiện tích. Cùng đó, thủ tục hành chính phức tạp, quy trình giao đất, phê duyệt quy hoạch và giải phóng mặt bằng kéo dài gây khó khăn cho tiến độ thực hiện.

Ông Phạm Doãn Tiến, Giám đốc Ban Quản lý các dự án, Tổng Công ty 319 Bộ Quốc phòng, cũng cho rằng việc tiếp cận quỹ đất làm nhà xã hội còn nhiều khó khăn. Theo ông, nhiều địa phương còn hạn chế công khai thông tin quỹ đất, hồ sơ thông tin dự án nên nhà đầu tư dù quan tâm cũng khó tiếp cận. Hay trường hợp có quỹ đất nhưng chưa giải phóng mặt bằng cũng khiến doanh nghiệp kém mặn mà.

Ông Tiến cho biết nhiều quận, huyện khi thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất đã chủ động dành 20% làm nhà ở xã hội. Đây là những mặt bằng sạch, được đầu tư đầy đủ hạ tầng kỹ thuật - xã hội, có thể giải được "cơn khát" quỹ đất làm nhà xã hội, nhất là tại Hà Nội và TP HCM. Ông đề xuất cần khơi thông quỹ đất này nhất là trong bối cảnh sắp xếp lại đơn vị hành chính, bỏ cấp huyện.

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, đến nay các địa phương đã quy hoạch hơn 1.300 vị trí xây nhà ở xã hội với quy mô gần 10.000 ha đất. Tuy nhiên, cơ quan này thừa nhận nhiều tỉnh, thành có nhu cầu lớn về nhà xã hội song tiến độ triển khai chậm chạp, khó hoàn thành chỉ tiêu được Thủ tướng giao như Hà Nội, Thái Nguyên, TP HCM, Bình Dương, Long An...

Tại tọa đàm, Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết Nghị quyết thí điểm một số chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội vừa được Quốc hội thông qua ngày 29/5 sẽ là đòn bẩy tháo gỡ vướng mắc, tạo cơ chế ưu đãi mạnh để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào loại hình này.

Theo đó, các dự án nhà xã hội sẽ không phải đấu thầu hay xin chấp thuận chủ trương đầu tư mà được chỉ định chủ đầu tư, giúp rút ngắn khoảng 200 ngày, tương đương 70% thời gian so với hiện nay. Dự án cũng được miễn bước lập, thẩm định và phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết, tiết kiệm thêm khoảng 65 ngày.

Các dự án sử dụng thiết kế mẫu hoặc thiết kế điển hình được miễn giấy phép xây dựng. Chủ đầu tư cũng được tự xây dựng và phê duyệt giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội, không cần thẩm định tại cơ quan chuyên môn cấp tỉnh. Sau khi hoàn thiện và bàn giao, chủ đầu tư sẽ thực hiện kiểm toán, quyết toán và gửi hồ sơ cho cơ quan chuyên môn kiểm tra.

Ông Sinh cho biết chính sách phát triển nhà ở xã hội đến nay đã hoàn chỉnh, câu chuyện cần giải quyết ở đây nằm ở khâu thực thi. Ông nói, thời gian tới Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục đôn đốc địa phương tăng cường quản lý, hỗ trợ doanh nghiệp triển khai dự án. Các chủ đầu tư cũng cần chủ động cơ cấu lại nguồn nhân lực, quản lý dự án, đảm bảo tiến độ và chất lượng.

Ngọc Diễm